Friday 11 July 2014

DODALNA KARA HNEHNA CHANGTU HAHCHAWLHNA


Kristian sakhua awm tirh atang a 1800 vel thleng kha chuan zu hi Pathian thil pek,hahchawlh nan leh hlim nan a hman leh ngaih a ni a,19th century chho ah khan ngaihdan thar a rawn awm ta a;mahni inthunun tur tih leh khap bur.He ngaihdan chi thum hi kritian sakhuaah hian a bet ta reng a,a dik ber pawh a hriat theih loh a,a lar lo ber khap bur pawh hian Mizoram pawh min nuai ve a, kan hnam la naupan vang ani pakhat.Zu hi bibleah khawi laiah mah hian sual angin a sawilo a,warning erawh min pe nasa.In ruih chuan thil in tisual palh thei tih ang velin.Naupang hnenah," Chemte kha khawih suh,a hriam ania"kan han ti a,chemte kha sual a ni tihna lam nilo in i inti palh ang kan tihna ang vel ani.Tun hnai ami miropui ho Luthera te Calvina te, Knox, Zwingli te ho pawn hahchawlhna leh hahdamna ang hian an ngai tho,Calvin phei chu a kumtin hlawhah zu barel sarih an telh thin kha.Mihring piang tawh zinga ropui ber Johana chuan a inlo a,Pathian fapa erawh chuan a in a, a in mai bakah zu heh mi an la ti zui.Inneihna a wine a tih pun te kha kan chhut thin a,an siamsa a zawh hnua a tihpun kha Lungtuibel paruk,tin nga emaw tin sarih emaw vel theuh anih kha.Mi sangnga leh sangli a hrai tum te  kha chuan a bangnawi zat  a sawi zel a,hetah hi chuan a bang a sawi lang lo,a tam ve lutuk a rui deuh te an awm ve a ngem aw ka ti! Tichuan,vanramah kan la in ho tur a la sawi deuh deuh.



Zu that lohna sawi hian tan chhanah Bible chang 1 Korinth 6:9,10 a " inngaih hmangte,milembia te,uire te,mihur te,mawngkawhurte,ruk hmang te,duham te,zuruih ching te,mi deu ching te,hlepruk chingte chuan Pathian ram an luah lo ang tih hi kan hmang fo thin.Bible kan chhiar hian chang khat chauh chhiar a lak vawng hi kan ching ve bawk a,a dawt chiah changah khan "In zing a thenkhat chutiang mi chu in ni thin a;nimahsela,Lalpa Isua Krista hmingah leh kan Pathian thlarauah chuan thenfai in ni a,tih thianghlim in ni a,thiam chan tir in ni tawh" tih hi kan hmuh hmaih thin ve bawk ani.Tunhma khan vanram luah tur hian Mosia dan zawh famkim a ngai a,tumah thei kan awm loh a vangin Isua a rawn kal ta a.Isua thisen hi a va tawk em! Thuthlung thar hunah pawh khing vanram kailo tur list zawng zawng khi bawhchhe mahla Isua thisen a tawk leh mai.Tin,uire, tualthat, hlepru, inngaih hmang etc zingah vanram kai chiang tur Bibleah kan hmu tam em mai.



Noa zuruih te kha zu that lohna angin kan sawi thin a,khatah pawh khan chhiar zawm ila, Noa ruih kha hrem emaw a ni lem lo,a ruih advantage a lo la a lo hmusit tu a fapa naupang ber kha chu a thlahte thleng a hrem a ni.Tin,Habakuka 2:15 a "A thenawm hnen a zuin tur pe tu chu a chung a pik e," tih pawh hi zu zawrh leh pek thatlohna angin kan sawi thlazen a,zu zawrh lam a kawk lo in a lang.A dawt chiah changah hian a chhan a in ziak hetiangin" Nang a saruak hmuh theih nan a in tur chawhpawlh a tirui tu chu" a ti.Hmeichhiat mipat hman duh vang a mi hrai rui tu chung chang a ang zawk.Hetianga kan ngai dawn anih chuan Lal Isua khan a tipung a midang a pe ve tlat.Engpawh nise mi ruih lai nang ching a lo bawl vel tu hi Bible hian a duh vak lo a nih hmel.


Isaca'n Jakoba mal a sawmna meuh ah pawh khan "Buh leh Uain(tirosh) nei thur thur ang che" a ti a.Hetah hian "Tirosh(new wine)" a hmang a thenkhat chuan 'Tirosh' hi grape juice ang a nia a ruih theih loh an ti a, mahse, Hosea 4:11 ah chuan "Hurna te,Uain(Yayin) te, zu(Tirosh) te hian thinlung a hruai bo thin" a ti a,a ruih theih loh a nih chuan hetiang hian a thawk thei lo.Malsawmnaa hman daih asin.Tin,Sam 104:15 ah chuan Zu hi intihhlim nan a Pathian pek angin asawi a heti chung hian engtin nge zu hi chhe lai let der leh sual bul ang hian kan chhuah tlat aw ka ti.Bible sawi loh ang hlir hian mahni mum mum hian kan mum ve a nih ber hi.

Zu hi hman sual theih tak chu ani.1 Korinth 11:20 ah khan Korinth khua a mite pawn an lo hmang sual ve a Lalpa zanriah eina ah khan a then an rui a,kha tah pawh khan Paula khan mahni in theuh a ei a in turin a ti mai!Lalpa zanriah zahawm tak a kalpui tur khan a duh tih asawi mai,zu kha sual ah a zuk dah lo.Amaherawh chu hman sual theih a nih a vangin Rom 14:21 ah te chuan "Sa ei te,zuin te,unau tluk theihna reng reng tih hi chin loh a tha a ni" tiin min hrilh.Zu leh zuin hrim hrim hi sual angin Bible hian n min zirtir lo.Ruih a that loh thu chu a sawi mai ani.

Heti khawp a sual ni a kan do si hi kan Lal Isua khan engati nge a lo tihpun a 'min hriat reng nan ti thin rawh u' a tih aw tih hi ka ngaihtuah thin,tuisik leh thil tuiril dang a tam tehlul nen.Zu hnathawh dan hi kan han pianthar a phurna te hlimnate kan neih ang hian phurna leh hlimna te min pe a,hei vang hian emaw ni a lo thlan kher kher ni dawn ni.Engpawh ni se kan Lal Isua thisen entirna,min hriat reng nan lo ti thin rawh u a tih leh serh leh sang hial a kan neih he ti tak a kan bei leh sualin a hmang a min bawhbeh nan a hmang hi chu a tha nat thlak ngawt mai.Zu hi hetia do bur lo hian kan serh leh sang leh Isua thisen entirna thil zahawm tak a nia hman sual chi a ni lo ti zawng hian lo inzirtir ila tun teh thlawt ai hi chuan hma kan sawn ka ring.

Zu huatna hi kan in tuh nasa lutuk tawh a,sual bul te kan ti thul.Zuin hi sual a ni hran lo a zu hi sual a nilo bawk,Zu ruih thatlohna sawi mai hi a tawk viau a ni.Thil thatna neilo ang deuh hian kan chhuah a Luka 10:34 a Samari mitha in pem damdawi a tan a hman te hi chu kan sawi lang khat khawp mai.Bible hian a khap lo a,Lal Isuan a khap loh mai bakah a in ve bawk.Bible chuan,"Ringlo miin chawei a an sawm che u a kal in duh chuan,dilchhut tak a zawt loin an hlui apiang che u chu ei mai rawh u....A nih leh,ka zalenna chu midang ngaihdanin adip dal tur em ni?Lawm tak a ka ei a, a chung a lawmthu ka sawina thilah hian engah nge sawichhiat ka nih ang?" a ti mai a nih kha.Lal Isua phei chuan kan thil ei leh in te chu kan e chhuak leh vek a min ti bawlhhlawh thei lo ati then mai anih kha.


 

Zu chung chang sawi hian Isua in ve te kha chu a ruih theih hleih nem kan ti thin, lehkhabu pahnih W.Ewing(1913) Dictionary of Christ and The Gospel leh Edinburgh:T& T (p.824) ah te chuan "Middle east velah khuan wine khu 'fermented' lo an hre ngailo lo" tih a in ziak.Grape hi September thla velah an thar a an up ta a April velah chuan a lo 'ferment' lo thei lo ve bawk ani.Zu tha tehna hi up rei ah ania, Isua tih pun phei kha chu a hma ami aiin a tha zawk tih kan hmu a,a ruih theih ngei tur chu ani.Pu Buanga leh Sap Upa te kha zu zawrh pawisa hmang a helai thleng thleng lo kal thei a chanchintha min hrilh thei an ni.Mathaia hlepru thin kut chu Bible ziah nan a hmang leh mai bawk.Davida tualthat leh uire thlah te mal a sawm thul.Keinin thianghlimlo ni a kan hriat thil tlawm te te hi Pathian hian a hmang nasa lulai em a zu chhiah lo hmusit ve ngawt tur pawh kan ni chiah em keini state rethei hian?


A ruih a ber hi Bible pawn a duh loh anih lai hian a zu a zawk hi kan han do ta a,tih rem tumin khap bur zawngin kal tha in kan han hre ta chu ania,tha seng thlawn teuh a tlawm bak hmabak kan nei chuangin ka hre lo thin.A chhan chu,Indona ah hian a do tu leh a do a ber an tan dun tlat chuan chak ngaihna a awm tlat lo a ni,spy pakhat pawn ram pum a tibuai thei ania.Zu hi sual ang a kan inzirtir laklawh vang hian kohhran ang hian kan han haw der a, amimal ang chuan kan haw tak tak lo,han do na tak tak pawh tawngka lo chuan kan nei lo.Ruih hrim hrim hi chu engmah a fuh lo,sakhaw ruih te hlei hlei hi a buaithlak duh. Sakhaw ruih chilh avang a kan inthahna zozai hi a sakhaw khap bur na tham chu a ni ve tawh tho ang.Hman sual hrim hrim a thil hi kan teh zel dawn chuan eipuar lutuk te,sakhua te thleng hian hman sual theih vek an ni.



A tawp berah chuan zu hi chu a thatna a awm a,100ml vel lek a miin an in chuan kan taksa a organ zawng zawng deuh thaw hian that pui nan a hmang a, ram vawtah min ti lum, sipai ho pawn indona ah anmahni ti phur tu ah an hmang,hliam enkawlna thatak a ni, titi ti nuam tu a ni leh adt. Heti chung hian a that lohna hi atam em a vangin Bible pawn Warning min pe nasa,ruih that lohna tam tak a sawi bawk a vangin a that lohna hi sawi uar a tha ka ti khawp mai.Puitling,mahni in control thei chin tan lo phei chuan in loh a tha zawk tih te hi sawi uar a tha.Khap bur hian mihring asiam that ngai loh avangin kan rilru pawh hi kan tih zau ve deuh a tha ka ti.Tin,zu a zalen avanga sual tam hluai tur a ngai chi phei chuan in loh tawp a tha, a chhan chu zu hian kan chhungril tak tak a phawrh chhuak a,kan ngaihtuah ang ang hian a thawh mai thin avangin.

3 comments:

  1. Thianpa , a tha hle mai. Nangma irawmchhuak niawmlo tak anih hi mawle...

    ReplyDelete
  2. Nang phei chuan in miah suh. A thawkna ngawt ang!!

    ReplyDelete